Bahçecilikde Aşılama

[Nayim]

Aşılama Nedir?
Aşılama, iki bitki parçasını bir bitkiymiş gibi kaynaşacak ve büyümelerine devam edecek şekilde birleştirme tekniğidir.
Yeni bitkinin üst kısmını meydana getirecek aşı kısmına kalem veya tek göz ihtiva ederse aşı gözü, alt kısmını ve kökünü meydana getiren kısmına anaç adı verilir.
Neden Aşılama Yaparız?
Tür ve çeşidin ismine doğru fidan üretimi,
Başka ve kolay metodlarla çoğaltılamayan çeşitlerin ortadan kalkmasına engel olmak,
Büyük ağaçların çeşitlerini değiştirmek,
Islah çalışmalarında belirli özellikleri için seçilen çöğürlerin büyümelerini çabuklaştırmak,
Ağaçların zarar gören kısımlarının tamiri,
Virüs hastalıklarının incelenmesi için aşı yapılır.
Bazı anaçların özelliklerinden (Bodur anaçlar gibi) yararlanmak için ancak üzerine iyi bir çeşit aşılayarak yararlanabiliriz.










Kaç Çeşit Aşı Vardır?
1 . Göz aşıları,
2. Kalem aşıları.
Göz Aşısı Nedir?
Altında odun dokusu bulunan veya bulunmayan küçük bir kabuk parçası ile bunun üzerindeki tek bir göz ile yapılan aşılara göz aşısı denir. Sadece yongalı göz aşısı metodunda,kabuk parçasının altında odun dokusu bulunur.
Göz Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Bitkinin kabuk verme zamanı kullanılacak göz aşısı metodunu tayin eder. Zamanlara göre göz aşısı;
a) Sonbahar göz aşısı (durgun göz aşısı),
b) İlkbahar göz aşısı (erken sürgün göz aşısı), c) Haziran (geç sürgün) aşısı.
Göz Aşısı Metotları Nelerdir?
T Aşısı (Kalkan Aşısı): 6 mm-2,5 cm çapındaki anaçlara büyüme devresinde uygulanır. Topraktan 5-25 cm yükseklikte yapılır. Anaç T şeklinde kesilir. Göz kalkan şeklinde odunlu veya odunsuz olarak kesilir. Anaçta açılan T içerisine yerleştirilir. Hava almayacak şekilde bağlanır. Macunlanmaya gerek yoktur. Aşı bağı 15 gün sonra kesilir.
Ters T Aşısı: Yağmurlu bölgelerde yağmur sularının açılan T içerisine girmemesi ve enfeksiyon meydana gelmemesi için ters T aşısı yapılır.
Yama Göz Aşısı: Dikdörtgen şeklinde bir kabuk parçasının anaçtan kesilip çıkarılması ve bunun yerine üzerinde bir göz bulunan ve çoğaltılacak çeşitten alınan aynı büyüklük ve şekildeki bir kabuk parçasının anaç üzerine yerleştirilmesidir. Genellikle T göz aşısının başarısız olduğu tür ve çeşitlerde uygulanır. Bu aşıda başarılı olmak için gece ve gündüz ısı farkının az olduğu dönemler seçilmelidir. Aşı çabuk yapılıp, çabuk bağlanmalıdır.





Flüt Göz Aşısı: Bu aşı esas olarak yama göz aşısına benzer. Ondan farkı anaçtan çıkarılan kabuk parçasının gövdeyi hemen tamamen kuşatacak şekilde büyük alınmasıdır.
Yongalı Göz Aşısı: Bu aşı metodu ilkbaharda büyümebaşlamadan önce veya yaz aylarında su noksanlığı veya başka bir sebeple büyümenin durduğu hallerde kabuğun odundan kolayca ayrılamadığı zamanlarda yapılır. En önemli nokta anaçta açılan T’ye yongalı gözün çok iyi yerleştirilmesi ve çok iyi bağlanmasıdır.
Kalem Aşısı Nedir?
Taze kesilmiş anaçla taze kesilmiş kalemin kombiyum bölgelerinin üstüne gelecek şekilde sıkıca temas ettirilerek anaç ile kalem arasında bir bağlantı kurulması ile yeni bir bitki meydana gelir. Bu tür aşılara kalem aşısı adı verilir. Kalem aşıları ilkbaharda yapılır.
Kalem Aşısı Metodları

• Dilcikli aşı (Ingiliz aşısı)
  Gaga aşısı
  Çoban aşısı
  Yarma aşı
  Köprü aşı
  Kenar aşı
  Kakma aşı
  
• Kemer aşısı
  

Dilcikli Aşı: 6 mm ile 1.2 cm çapında küçük anaçların aşılanmasında kullanılır. Bu aşının yapılabilmesi için anacın ve kalemin aynı kalınlıkta olması gerekmektedir. Bu aşıda kalemde ve anaçta aksi yönlerde olmak üzere 2.5-6 cm uzunluğunda pürüzsüz bir kesim yapılır. Bu kesitin üzerinden birer dilcik kesilir ve bundan sonra anaç kalemin dilleri birbirinin içine sokulur, macunlanır, sarılır ve bağlanır. Kenar Aşı (Yan Aşı): Birçok çeşidi vardır. Esası kalemin kendinden kalın anacın yan kısmına yerleştirilmesidir.

Kaynak:
Tarım Bakanlığı Yayınları
TEKNİK METİN YAZARLARI
Doç. Dr. İbrahim GEDİKOĞLU
Zir. Yük. Müh. Fikret EYÜPOĞLU
Doç. Dr. Naci KURUCU
Dr. Süleyman ALTINTAŞ
Edİtör
Zir. Yük. Müh. İnci HACIÖMEROĞLU